วิจักขณ์ พานิช เขียน พลังซื้อ(เสียง)

.

พลังซื้อ(เสียง) 
โดย วิจักขณ์ พานิช
ใน www.matichon.co.th/news_detail.php?newsid=1390279043
. . วันอังคารที่ 21 มกราคม พ.ศ. 2557 เวลา 11:55:29 น.
( ที่มา : คอลัมน์ธรรมนัว นสพ.มติชนรายวัน )


วันก่อนไปกินข้าวที่ร้านอาหารย่านถนนดินสอ ตอนแรกก็กังวลครับว่าร้านจะปิดหรือเปล่า เพราะตรงนั้นอยู่ใกล้เวทีมวลมหาประชาชนราชดำเนินมาก อีกทั้งถนนเส้นดังกล่าวก็มีรั้วเหล็กกั้น รถผ่านเข้าออกไม่ได้

ผมเลยจอดมอเตอร์ไซค์ไว้บริเวณที่จอดรถข้างศาลาว่าการกรุงเทพมหานครแล้วลงเดิน เมื่อไปถึง สภาพในร้านตรงกันข้ามกับที่จินตนาการไว้ตอนแรกอย่างสิ้นเชิง คนแน่นร้านแทบจะไม่มีโต๊ะนั่ง และอาหารหลายอย่างในเมนูหมดเกลี้ยงไม่มีให้สั่ง ผมเลือกเมนูรองๆ ลงไป หลังรายการที่อยากทานถูกปฏิเสธโดยพนักงานเสิร์ฟไปหลายครั้ง ระหว่างนั่งรออาหารก็รู้สึกตื่นตาตื่นใจกับผู้คนที่เดินเข้าออกร้านอย่างคึกคักไม่ขาดระยะ ที่สะดุดตามาก คือเครื่องประดับลายธงชาติดูมีราคาทั้งหลายที่ผู้มาชุมนุมสวมใส่กันครับ หลายไอเท็มเป็นไอเดียสร้างสรรค์อย่างที่ไม่เคยเห็นมาก่อนเลยไม่ว่าจะในม็อบไหน …ตุ้มหู สร้อยคอ สร้อยข้อมือ นกหวีด ที่คาดผม สายรัดข้อมือ เสื้อยืด ฯลฯ บางอัน customize ดีไซน์ได้เก๋ไก๋ ดูมีราคา น่าซื้อหามาเก็บไว้มากๆ เรียกได้ว่าเป็นการเอาธงชาติไทยมาพัฒนาเป็น "แบรนด์รักชาติ" ระดับโลกอย่างแท้จริง

ผมไม่รู้ว่าสินค้ารักชาติเหล่านี้เป็นหนึ่งในยุทธวิธีการต่อสู้ของกลุ่ม กปปส.ที่วางแผนไว้ล่วงหน้าหรือไม่
แต่การยึดเอาธงชาติมาทำเป็น Brand สินค้า เพื่อสวมใส่และประดับบนเรือนร่าง สร้างอัตลักษณ์และความภาคภูมิใจของผู้ชุมนุมในฐานะส่วนหนึ่งของการต่อสู้เพื่ออุดมการณ์ชาติ ศาสน์ กษัตริย์ จนติดตลาด ก่อให้เกิดรายได้ทั้งทางเศรษฐกิจและการเมืองต่อกลุ่ม กปปส. อย่างประเมินค่ามิได้ ภาพของคุณสุเทพในชุดเสื้อเชิ้ตประดับธงชาติเดินออกบิณฑบาตเรี่ยไรเงินบริจาคได้เป็นกระสอบๆ โดยที่มีผู้สนับสนุนตามรายทางหยิบยื่นให้ด้วยความเต็มใจและรอยยิ้มนั้นเป็นอะไรที่ยากจะเข้าใจในแง่ของตรรกะและเหตุผล
ธงชาติที่ติดอยู่บนเสื้อยืด เสื้อเชิ้ต โบ ริบบิ้น สายรัดข้อมือ และของที่ระลึกต่างๆ ได้ปลุกเสกให้บุคคล สิ่งของ และสินค้าเหล่านั้นกลายเป็นของศักดิ์สิทธิ์ ดีงาม มีค่า ที่ผู้คนพร้อมให้ความเชื่อมั่น ศรัทธา เสพ ซื้อ สวม ใส่ และสนับสนุนอุดมการณ์ภายใต้สิ่งของเหล่านั้น ในแต่ละวันแรงหนุนและแรงซื้อเข้ามาในม็อบ กปปส. เป็นจำนวนเงินมากมายมหาศาลครับ และพลังซื้อนี่เองที่กำลังกลายเป็นแรงขับเคลื่อนสำคัญของการเคลื่อนไหวทางการเมืองในโลกทุนนิยม

I buy, therefore I am…



การต่อสู้เชิงอุดมการณ์ในโลกยุคนี้จะมองข้าม "พลังซื้อ" ไปไม่ได้เลยครับ การซื้อสะท้อนการ "เลือก" ในชีวิตประจำวัน จนอาจเรียกว่าการเลือกซื้อเป็นการปฏิบัติธรรมที่สำคัญอย่างหนึ่งในโลกสมัยใหม่ก็ว่าได้
สิทธิในการเลือกบริโภคสินค้ายี่ห้ออะไร ผลิตที่ไหน โดยบริษัทใด มีอุดมการณ์อะไรอยู่ภายใต้ดีไซน์และคุณภาพของสินค้าชิ้นนั้น สะท้อนคุณค่า รสนิยม และวิจารณญาณของเราแต่ละคน ด้วยเงินทุกบาททุกสตางค์ที่จ่ายไปคือการสนับสนุนชุดคุณค่าประเภทหนึ่งท่ามกลางชุดคุณค่าที่มีอยู่มากมายหลากหลาย หนึ่งการซื้อของเราจึงหมายถึงการสนับสนุนให้คุณค่านั้นดำรงอยู่และเติบโตต่อไปได้ในสังคมที่เราอยู่

จากเดิมที่คนไทยบางกลุ่มชอบออกมาตีโพยตีพายเวลามีการนำธงชาติมาใช้อย่างไม่เหมาะสม แต่หลังจากที่ กปปส.ได้ยึดธงชาติมาสร้างเป็นแบรนด์รักชาติของตนได้เป็นผลสำเร็จ ความรักชาติก็ได้กลายเป็นสินค้าที่เปิดกว้างต่อการบริโภคอย่างเต็มรูปแบบ ส่วนอุดมการณ์ชาติ ศาสน์ กษัตริย์ก็เปิดกว้างต่อการนำไปใช้หาประโยชน์ทั้งทางสังคม การเมือง และวัฒนธรรมอย่างเต็มที่


ทว่าผลที่ตามมาในอีกด้านหนึ่งก็คือ ธงชาติไม่ได้เป็นสัญลักษณ์แทนคนไทยทั้งชาติอีกต่อไป คนที่ไม่เลือกและไม่ซื้อแบรนด์ของคุณสุเทพกำลังถูกทำให้กลายเป็นคนที่ไม่รักชาติไปโดยปริยาย ทั้งๆ ที่จริงๆ แล้ว พวกเขาแค่ไม่ได้มีจินตนาการความเป็นชาติร่วมกับกลุ่ม กปปส. พรรคประชาธิปัตย์ ศาลรัฐธรรมนูญ และองค์กรอิสระผู้ถือหุ้นส่วนเท่านั้นเอง

แล้วประชาชนคนอื่นๆ ที่ไม่ได้อยู่ในมวลมหาประชาชนยังจะพอมีทางเลือกอะไรอยู่บ้างในชาตินี้?
หากมองไปรอบๆ ทางฟากฝั่งประชาธิปไตยก็มีการพยายามสร้างแบรนด์นำเสนอสินค้าขึ้นมาหลากหลายเช่นกันครับ เป็นสินค้าที่เสพแล้วให้คุณค่าและความหมายที่ต่างออกไป สร้างอัตลักษณ์และความภาคภูมิใจในฐานะส่วนหนึ่งของการต่อสู้เพื่อสำนึกประชาธิปไตยให้มั่นคงแข็งแรง

สินค้าเหล่านี้ผลิตขึ้นมาโดยกลุ่มคนกลุ่มเล็กๆ …คนรุ่นใหม่ที่พยายามคิดและสร้างสรรค์จินตนาการใหม่ๆ ของคำว่าชาติ ชาติที่ไม่ต้องคลั่ง ชาติที่ไม่จำเป็นต้องผูกติดอยู่กับชุดคุณค่าภายใต้อุดมการณ์ชาติ ศาสน์ และกษัตริย์อย่างคับแคบ สำหรับคนกลุ่มนี้ ประเทศชาติจำเป็นต้องมีจินตนาการใหม่ๆ ชาติสามารถเปลี่ยนแปลงและก้าวหน้าได้ด้วยการมีส่วนร่วมของคนในชาติ คนที่มีความคิดเห็นที่แตกต่าง มีจินตนาการที่แตกต่าง แต่สามารถอยู่ร่วมกันได้ เคารพกัน รับฟังกัน เรียนรู้จากกันได้ คนทุกคนมีเสรีภาพที่จะแสดงออก นำเสนอทางเลือก
และแน่นอนครับ พวกเขาได้นำเสนอสินค้าที่สะท้อนแนวคิดเหล่านั้น เพื่อหาทุนมาดำเนินกิจกรรมตามแนวทางที่พวกเขาเชื่อ


สินค้าชิ้นแรกที่ผมมีส่วนร่วมสนับสนุนในฐานะพลังซื้อ เป็นเสื้อยืด "คน = เท่ากัน" จากสมัชชาปกป้องประชาธิปไตย (สปป.) การเคลื่อนไหวของกลุ่มนักวิชาการฝั่งประชาธิปไตยในครั้งนี้มีความแตกต่างไปจากทุกครั้งที่ผ่านมาครับ พวกเขามีทีมคนรุ่นใหม่ไฟแรงมาช่วยทำงาน มีการดำเนินงานอย่างเป็นระบบ

การใช้สีสัน ภาพ กราฟิก และสื่อที่หลากหลายช่วยให้ข้อความปลุกสำนึกประชาธิปไตยของสมัชชาปกป้องประชาธิปไตยสามารถเข้าถึงผู้คนได้เป็นจำนวนมาก แบรนด์ สปป. ภายใต้สัญลักษณ์พานรัฐธรรมนูญที่มีตัวรัฐธรรมนูญเป็นแถบธงชาติ ดูมีสีสัน ทันสมัย และโฉบเฉี่ยวไฉไลถูกใจวัยรุ่น ทั้งยังคงไว้ซึ่งสาระทางวิชาการอันเป็นองค์ประกอบหลัก นั่นคือความเป็นชาติอันตั้งอยู่บนหลักการประชาธิปไตยอันหนักแน่นมั่นคง

สินค้าชิ้นที่สอง มาจากแบรนด์ประชาไทครับ ประชาไทเป็นสำนักข่าวอิสระที่ดำเนินงานมาเป็นเวลากว่า 10 ปีแล้ว บางช่วงก็ล้มลุกคลุกคลานแทบเอาตัวเองไม่รอด แต่ก็ยังคงยืนหยัดฝ่าคลื่นลมมาได้จนถึงทุกวันนี้ โดยปกติประชาไทก็มักทำเสื้อออกมาเป็นประจำทุกปีเพื่อเป้าหมายการระดมทุน แต่ในปีนี้เสื้อของประชาไทสวยเก๋เป็นพิเศษครับ โดยเฉพาะลาย 1=1=1=1 ที่เหมาะเจาะกับสถานการณ์การต่อสู้ทางการเมืองในตอนนี้ เห็นแล้วต้องรีบซื้อหามาสวมใส่โดยพลัน เพื่อยืนยันอีกครั้งว่าคนทุกคนเท่ากันทางการเมือง ยิ่งเมื่อได้เห็นแบรนด์ประชาไทที่ปรากฏอยู่ด้านหลังเสื้อแล้ว ก็เชื่อมั่นได้เลยว่า ทุกบาททุกสตางค์ที่จ่ายไปจะกลายเป็นพลังสนับสนุนการดำเนินงานของสำนักข่าวคุณภาพแห่งนี้ให้อยู่คู่กับสังคมไทยต่อไปด้วย

สินค้าชิ้นที่สาม เป็นเสื้อยืดและโปสการ์ดสุดเก๋จากกลุ่ม WE VOTE แบรนด์น้องใหม่ที่มาแรงสุดสุด ในตอนนี้ครับ
วีโหวตเป็นการก่อตัวขึ้นของกลุ่มคนออนไลน์ เพื่อเป้าหมายในการรณรงค์เลือกตั้งวันที่ 2 กุมภาพันธ์ 2557 ที่กำลังจะมาถึง จุดเด่นของแบรนด์นี้อยู่ที่กราฟิกกระตุกความคิด กระแทกความรู้สึก กระตุ้นสำนึกประชาธิปไตย ที่ทำได้อย่างเจ็บแสบและแอบเท่ งานสร้างสรรค์แต่ละชิ้นแฝงไว้ด้วยไอเดียที่ท้าทายให้ขบคิดกันหลายทบ คลิปวิดีโอสัมภาษณ์บุคคลที่มีชื่อเสียงจากหลากหลายวงการทำออกมาได้สร้างสรรค์ ชวนคิด ชวนฟัง สร้างบรรยากาศของการเป็นชุมชนแห่งสันติตามวิถีประชาธิปไตยได้อย่างน่าตื่นเต้น

หากมองในด้านบวก การยึดธงชาติเอาไปทำแบรนด์ของกลุ่มกปปส. ให้ผลดีตรงที่ว่าชาติถูกดึงลงมาสู่ความเป็นธรรมดาสามัญของระบบตลาดอย่างชัดเจนยิ่งขึ้น อุดมการณ์ชาติ ศาสน์ กษัตริย์ได้กลายเป็นเพียงทางเลือกหนึ่งท่ามกลางทางเลือกที่มีอยู่มากมายหลากหลายให้คนเลือกซื้อ ชาติไม่ใช่สิ่งศักดิ์สิทธิ์สูงส่งที่แตะต้องไม่ได้และเปลี่ยนแปลงไม่ได้อีกต่อไป ทว่าไอเดียของความเป็นชาติดำรงอยู่ได้ก็เพราะพลังของการเลือก...และพลังของการซื้อ 



ระบบตลาดเสรี (Free Market) นั้นให้ความสำคัญต่อสิทธิของผู้บริโภค ระบบซื้อขายที่เป็นธรรม (Fair Trade) ก็ต้องตั้งอยู่บนตลาดการแข่งขันที่เป็นธรรมด้วย

ไม่มีแบรนด์ใดสามารถผูกขาดความดีงาม ความสูงส่งศักดิ์สิทธิ์ครอบงำเหนือแบรนด์อื่นๆ ไม่มีแบรนด์ใดที่จะสถาปนาความดีงามเหนือคำวิพากษ์วิจารณ์และวิจารณญาณของประชาชนผู้บริโภค

มันทำให้ผมนึกถึงอีกคำหนึ่ง นั่นคือคำว่า "Fair Election" การเลือกตั้งที่เป็นธรรมนั้นไม่ใช่แค่เรื่องของการปราศจากการซื้อเสียงหรือโกงการนับคะแนนเท่านั้นครับ แต่เป็นการเลือกตั้งที่ทุกพรรคการเมืองเคารพเสียงความต้องการของประชาชน แทนที่จะมุ่งเอื้อประโยชน์ต่อชนชั้นนำหรือกลุ่มทุนขนาดใหญ่ที่สนับสนุนอยู่เบื้องหลัง พรรคการเมืองเคารพประชาชนที่เลือกพวกเขาเข้าไปทำหน้าที่ในฐานะตัวแทน ปฏิบัติตามนโยบายที่ได้นำเสนอไว้ เพื่อสร้างความเปลี่ยนแปลง และสร้างสำนึกของความเท่าเทียมทางเศรษฐกิจ สังคมและการเมืองที่จับต้องได้จริง

ดังนั้นวาทกรรม "ซื้อเสียง" หรือ "โกงการเลือกตั้ง" ที่ถูกนำมาใช้ดิสเครดิตและทำลายความชอบธรรมของการเลือกตั้งจึงเป็นข้อกล่าวหาที่ล้าสมัยเกินไปในโลกยุคนี้
โลกเสรีประชาธิปไตย ที่พรรคการเมืองก็ไม่ต่างจากแบรนด์ที่นำเสนอสินค้าออกมาให้ประชาชนเลือกซื้อ หากไม่มีใครซื้อก็ไม่ได้หมายความว่าการซื้อเป็นสิ่งที่ไม่บริสุทธิ์หรือผู้ซื้อเป็นคนโง่ แต่ทุกพรรคการเมืองต้องหันกลับมามองดูตัวเองว่าได้นำเสนอสินค้าที่ตรงกับความต้องการของประชาชนอย่างแท้จริงแล้วหรือไม่
หากต้องการขยายตลาด เข้าถึงกลุ่มผู้ซื้อที่หลากหลายยิ่งขึ้น แล้วพรรคของคุณได้มีการพัฒนานโยบายทั้งในแง่คุณภาพ ไอเดีย จินตนาการ การสร้างสรรค์ และการสื่อสารที่เข้าถึงใจประชาชนแล้วหรือยัง ที่สำคัญคือพรรคการเมืองนั้นๆ ได้เคารพสิทธิในการเลือกของประชาชนทั้งประเทศอย่างแท้จริงแล้วหรือไม่ ไม่ใช่เอาแต่ยืนกรานว่าแบรนด์ของฉันคือแบรนด์ที่ศักดิ์สิทธิ์ที่สุด เก่าแก่ที่สุด ดีงามสูงสุด ที่คนทั้งโลกจะต้องเลือกซื้อโดยไม่เคยคิดจะปรับปรุงเปลี่ยนแปลงอะไรเพียงเพราะวันนี้มีธงชาติไทยแปะอยู่บนนั้น


จินตนาการใหม่ๆ กำลังถือกำเนิดขึ้นจากคนรุ่นใหม่ นำเสนอทางเลือกใหม่ๆ เปิดจินตนาการของคำว่าชาติให้กว้างขวางออกไปไกลกว่าความหมายอันคับแคบแบบเดิมๆ สังคมประชาธิปไตยเป็นสังคมที่มีพื้นที่กว้างขวางมากพอที่จะเปิดรับจินตนาการหลากหลายเหล่านั้นให้อยู่ร่วมกันได้ บนพื้นฐานของเสรีภาพทางความคิด สิทธิในการเลือก และการเคารพทุกความต้องการของผู้ซื้อ
แบรนด์ใหม่ๆ ที่แฝงไว้ด้วยความเข้มข้นของสำนึกประชาธิปไตยกำลังเกิดขึ้น เช่นเดียวกับพรรคการเมืองใหม่ๆ ที่จะถือกำเนิดขึ้นเพื่อเป็นทางเลือกให้กับประชาชน

การเคารพการเลือกตั้งจึงเป็นพื้นฐานสำคัญที่สุด อันจะเกื้อหนุนให้จินตนาการของชาติที่หลากหลายอยู่ร่วมกันได้อย่างมีสันติภาพ


นำเสนอสินค้ามาสิครับ แล้วประชาชนจะเป็นคนซื้อเอง

ว่าแล้วก็ไปหยิบเสื้อ WE VOTE มาใส่ #รอเลือกตั้ง ดีกว่า ...เสื้ออะไรไม่รู้ใส่แล้วโคตรเท่!!



.