โดย นายแพทย์ประเสริฐ ผลิตผลการพิมพ์ คอลัมน์ การ์ตูนที่รัก
ในมติชนสุดสัปดาห์ วันศุกร์ที่ 09 พฤศจิกายน พ.ศ. 2555 ปีที่ 33 ฉบับที่ 1682 หน้า 60
การ์ตูนของค่ายบุรพัฒน์คอมิกส์เรื่อง มือขวาซาตาน (Lucifer"s Right Hand) 6 เล่มจบ ผลงานของ Naoki Serizawa เล่าเรื่องนายแพทย์ที่มีรอยสักเต็มแขนขวา
นายแพทย์ คัตสึมิ ยู ไปเป็นแพทย์อาสาสมัครในแอฟริการะหว่างที่เกิดสงครามกลางเมืองแล้วถูกฝ่ายต่อต้านรัฐบาลลักพาตัวไป
วันหนึ่งกองกำลังรัฐบาลบุกโรงพยาบาลฆ่าทุกคนทั้งฝ่ายต่อต้าน ผู้ป่วย ผู้หญิงและเด็ก
คุณหมอคัตสึมิพยายามห้ามปรามขณะเดียวกันก็ช่วยเหลือคนเจ็บสุดความสามารถ จนกระทั่งเหลืออดจึงคว้าปืนกลสังหารทหารฝ่ายรัฐบาลไปหลายคน
หลังจากเหตุการณ์ครั้งนั้น คัตสึมิจึงสักรูปเทวดาตกสวรรค์ไว้ที่มือขวา หมอทำหน้าที่ช่วยชีวิตคนควรมีมือที่ขาวสะอาด แต่เขาเป็นหมอที่ฆ่าคนเป็นเบือ สมควรมีรอยสักประจานตนเองให้โลกรู้ ในจิตสำนึกรอยสักทำหน้าที่ประจานและทำหน้าที่เพิกถอนความเป็นแพทย์
คัตสึมิเคยเป็นหมอประจำโรงพยาบาลมหาวิทยาลัย เมื่อกลับมาญี่ปุ่นอีกครั้งเขาเอาแต่ดื่มเหล้าไปวันๆ วันหนึ่งเกิดอุบัติเหตุรถชนคนบาดเจ็บสาหัสต่อหน้า คัตสึมิเข้าไปช่วยผู้ป่วย
"นะ...นายเป็นหมอหรือ" เพื่อนร่วมก๊วนเหล้าของเขาถาม
"ฉันเนี่ยนะหมอ" คัตสึมิว่าขณะลงมือช่วยชีวิตคน "มีหมอที่แขนเป็นแบบนี้ด้วยหรือ"
นายแพทย์มินาโมโตะมาถึงที่เกิดเหตุเมื่อคัตสึมิจากไปแล้ว คุณหมอมินาโมโตะเป็นหมอประจำคลินิกคนยากจนแถบนั้น
"แล้วขี้เมานั่นล่ะ" คุณหมอมินาโมโตะถามหาขี้เมาที่เข้ามาช่วยชีวิตผู้ป่วยแล้วจากไป
"ได้ยินว่าโชว์รอยสักบนมือขวาให้ดูแล้วบอกว่าฉันคือฆาตกรครับ" บุรุษพยาบาลที่เพิ่งมาถึงรายงาน
"รอยสัก? ฆาตกร?" คุณหมอมินาโมโตะรำพึง
เหตุการณ์ดำเนินไป คัตสึมิถูกหามมาที่คลินิกของหมอมินาโมโตะในคืนหนึ่ง พอดีมีผู้ป่วยถูกแทงทะลุท้องอาหารสาหัสเข้ามา เวลานั้นคัตสึมิอยู่คนเดียวจึงเปิดห้องผ่าตัดเปิดหน้าท้องช่วยชีวิตผู้ป่วยจนเป็นผลสำเร็จ
"ทำไมถึงมีห้องผ่าตัดอยู่ในคลินิกโสโครกนี้นะ" คัตสึมิเอนหลังสูบบุหรี่หลังผ่าตัดใหญ่เสร็จ "คุณคือ..."
"มินาโมโตะ ผู้อำนวยการของที่นี่" หมอมินาโมโตะโผล่มาแนะนำตัว "เข้ามาดูผู้ป่วยโดยพลการ ใช้ห้องผ่าตัดโดยพลการ บอกว่าตัวเองเป็นฆาตกร ตอนนี้คิดจะเล่นเป็นหมอรึ จะเอาไงกันแน่"
คัตสึมิว่า "ผมเคยฆ่าคนจริงๆ" เขาเล่าเหตุการณ์ในแอฟริกาให้ฟัง "พอรู้สึกตัวอีกทีก็ยืนถือปืนอยู่อย่างนั้น" โดยมีศพทหารฝ่ายรัฐบาลนอนตายเกลื่อนโรงพยาบาล
"ถ้ามือข้างนี้เคยฆ่าคน ใช้มือข้างนี้ช่วยคนให้มากกว่านั้น" คุณหมอมินาโมโตะชวนคัตสึมิทำงานที่คลินิก
คัตสึมิ ยูเป็นหมอ หมอมีหน้าที่ช่วยคน เมื่อเขาถูกกองโจรลักพาตัวไปช่วยรักษาประชาชนและกองกำลังฝ่ายต่อต้านรัฐบาลบ้าง ปรากฏว่าเขาทำงานอยู่กับกองโจรถึงสองปี ไม่เพียงเขาละเมิดกติกาบ้านเมืองแต่ยังหยิบปืนสังหารทหารไปจำนวนมาก ในจิตใต้สำนึกรอยสักของเขามิใช่เพื่อความสวยงามแต่เป็นส่วนหนึ่งของพิธีกรรม (rituals)
พิธีกรรมที่ว่าคือพิธีกรรมล้างบาป (undoing) เมื่อสักไปแล้วเท่ากับล้างการกระทำที่มือนี้เคยทำคือเหนี่ยวไกฆ่าคน นอกจากนี้ เนื้อหาของรอยสักเป็นรูปนักบุญ ในท่าทิ้งแขนลงนักบุญจะดิ่งลงล่างนั่นเป็นเวลาที่เขาไม่ใช่หมอแต่เป็นขี้เหล้ากลางถนน ในเวลาที่เขายกแขนขึ้นเพื่อผ่าตัดช่วยชีวิตคนเขาจึงกลายเป็นนักบุญอีกครั้ง
เมื่อคัตสึมิทำงานที่คลินิกสักพักจึงพบว่าที่นี่รักษาคนยากจนที่ไม่มีเงินและไม่มีประกันสุขภาพ รักษาคนเมา คนจรจัด โสเภณี เกย์ แต่มีห้องผ่าตัดได้มาตรฐานและเครื่องไม้เครื่องมือทันสมัย นอกจากนี้ ยังพบว่าว่าคุณหมอมินาโมโตะรับรักษายากูซ่าและมีสายสัมพันธ์พิเศษกับหัวหน้าแก๊งด้วย
"ถึงขนาดพาผู้ป่วยสมองตายจากโรงพยาบาลอื่นมาผ่าตัดปลูกถ่ายไต" คัตสึมิสงสัย
"ถูกต้อง ทั้งนี้ทั้งนั้นก็เพื่อเงิน" หมอมินาโมโตะสูบบุหรี่ไปพูดไป "ถ้าไม่ทำแบบนั้น คลินิกแบบนี้คงอยู่ไม่ได้หรอก"
ที่แท้มินาโมโตะเคยเป็นอาจารย์แพทย์ที่โรงพยาบาลมหาวิทยาลัย แต่เพราะทนกฎระเบียบต่างๆ นานาไม่ไหวจึงลาออกมาตั้งคลินิกรักษาคนยากจนเอาเอง แต่ก็ให้บริการแก่บรรดานักเลงที่บาดเจ็บจากการต่อสู้แล้วไม่อยากไปโรงพยาบาลด้วย
มินาโมโตะเป็นหมอที่หมอส่วนใหญ่รังเกียจ อะไรที่เขาทำก็หมิ่นเหม่ผิดจริยธรรม เช่น การใช้ผู้ช่วยเหลือคนไข้ที่ไม่ใช่พยาบาล การผ่าตัดเปลี่ยนไตนอกระบบปกติ การออกใบรับรองการตายเป็นเท็จให้แก่สาวเสิร์ฟเพื่อหนีการตามล่า เป็นต้น
ทำให้มีเรื่องชวนพิจารณาว่าอะไรที่เรียกว่าผิดจริยธรรม
จริยธรรม (ethics) มิใช่ศีลธรรม (moral) มิใช่เรื่องของการตัดสินดีชั่วกันอย่างตรงไปตรงมา ที่แท้แล้วจริยธรรมเป็นทักษะ (skill) ที่ต้องการฝึกการฝึกหัด วิชาชีพที่กุมอำนาจเหนือคนอื่นเอาไว้ในมือล้วนต้องฝึกทักษะที่เรียกว่าจริยธรรมนี้ให้มั่นคง เช่น นักการเมือง ตำรวจ หมอ เป็นต้น
อาชีพเหล่านี้สามารถให้คุณให้โทษคนอื่นได้มากและเอารัดเอาเปรียบสังคมได้มากด้วยหากไม่มีทักษะการดำรงตนให้มีจริยธรรมที่ดี
สำหรับการแพทย์ จริยธรรมที่ดีขึ้นอยู่กับการรักษาสมดุลของปัจจัย 4 อย่างคือ ทางเลือกของผู้ป่วย (autonomy) ประโยชน์ที่ผู้ป่วยจะได้รับ (benefit) โทษที่ผู้ป่วยจะได้รับ (harm) และความเท่าเทียม (equity) เมื่อคุณหมอมินาโมโตะตัดสินใจทำอะไรสักอย่างเขาควรคำนึงถึงปัจจัยทั้งสี่ข้อให้มาก
ตัวอย่างการใช้ผู้ช่วยที่มิใช่พยาบาลเป็นตัวอย่างที่ดีในโลกแห่งความเป็นจริงด้วย โรงพยาบาลในชนบทจำนวนมากไม่มีบุคลากรทุกตำแหน่งครบจำเป็นต้องฝึกพนักงานระดับล่างขึ้นมาช่วยทำงานเสมอ
การกระทำนี้ต้องคำนึงถึง
1. ทางเลือกของผู้ป่วยนั่นคือผู้ป่วยจำเป็นต้องผ่าตัดที่นี่หากเดินทางต่อไปโรงพยาบาลขนาดใหญ่ที่มีความพร้อมมากกว่าก็คงตายระหว่างทาง
2. หากการผ่าตัดสำเร็จผู้ป่วยได้ประโยชน์
3. หากผู้ช่วยทำงานไม่ได้มาตรฐานผู้ป่วยจะได้รับอันตราย
และ 4. คุณหมอตัดสินใจเหมือนกันโดยไม่เลือกว่ายากดีมีจนไม่เลือกสีผิวหรือศาสนา เรื่องทางจริยธรรมการแพทย์ทุกเรื่องเป็นการชักเย่อกันระหว่างปัจจัยสี่ข้อนี้
หมอคัตสึมิทำงานที่คลินิกแห่งนี้แทนหมอมินาโมโตะที่เส้นเลือดสมองแตกในเวลาต่อมา เขาจะได้พบเหตุการณ์ยุ่งๆ ทั้งของผู้ป่วยสามัญ พัวพันกับสงครามระหว่างแก๊ง ได้แพทย์รุ่นน้องมาช่วยงานเพิ่มขึ้น
พบเหตุการณ์ที่ต้องรักษาแม้ศัตรูที่คิดฆ่าเขา อดีตจากแอฟริกาที่ติดตามมาถึง แต่ละตอนแทรกความรู้ทางการแพทย์ลงในเนื้อเรื่องตามขนบการ์ตูนแนวนี้ สมจริงบ้างไม่สมจริงบ้าง จนกระทั่งถึงเล่ม 6 จึงเปิดเผยที่มาของ ซากุระ เอริโกะ เจ้าหน้าที่ธุรการของคลินิกที่สามารถช่วยผ่าตัดได้อย่างดีเสมอมา
"มือของฉันมันสกปรก" ซากุระ เอริโกะ ฟื้นอดีตที่หายไป เธอเคยเป็นหมอมาก่อน "ฉันก่อความผิดที่ไม่อาจให้อภัย"
"ที่คลินิกแห่งนั้นมีชายที่ทรมานเพราะต้องแบกรับความผิดเหมือนเธอ แต่ก็ยังดิ้นรนก้าวข้ามอดีตและเดินไปข้างหน้า" เป็นแพทย์รุ่นพี่คนหนึ่งพูดขึ้นในตอนจบ
.
