โดย พรพิมล ลิ่มเจริญ คอลัมน์ “ใส่บ่าแบกหาม”
ในมติชนสุดสัปดาห์ วันศุกร์ที่ 13 กรกฎาคม พ.ศ. 2555 ปีที่ 32 ฉบับที่ 1665 หน้า 73
เธอจ๊ะ
Shame เป็นหนังอังกฤษ ผู้กำกับฯ Steve McQueen เป็นชาวอังกฤษ นักแสดงนำ Michael Fassbender และ Carey Mulligan ก็เป็นชาวอังกฤษ
Shame เป็นหนังเรต NC-17 หมายถึง No Children 17 or Under Admitted อายุต่ำกว่า 17 ห้ามเข้าชม
คนทำหนังเขาไม่อยากได้เรตนี้หรอก เพราะมันหมายถึงว่า จำนวนผู้ชมที่มีสิทธิ์ดูจะน้อยลง
ในข่าวกล่าวว่า คุณ Steve Gilula ประธานบริษัทฟ็อกซ์เสิร์ชไลท์-ผู้สร้าง บอกว่า "I think NC-17 is a badge of honor, not a scarlet letter. We believe it is time for the rating to become usable in a serious manner" ต่อความจริงจังของภาพยนตร์ เรตนี้สมควรแล้ว เป็นเครื่องหมายเชิดชูเกียรติมากกว่าจะเป็นตราบาป
ฉันดูหนังเรื่องนี้ด้วยเหตุเดียวกับดูหนัง "น้ำพุ" มันจะมีหนังบางเรื่องที่เราต้องดู เพื่อจะได้ให้ตัวเองได้รับประสบการณ์ความรู้สึกลำบากใจ ไม่สบายใจ กระอักกระอ่วนใจ เพื่อจะได้หัดเข้าใจหัดมองเห็นโลกของคนอื่นที่แตกต่างจากเรา
และ Shame ก็ตอบสนองวัตถุประสงค์เป็นอย่างดี นำเสนอเรื่องผู้ชายคนหนึ่งที่มีอาการ sexual addiction หรือเป็นโรคติดเซ็กซ์
พอขึ้นชื่อว่า ‘ติด’ หรือ ‘addict’ ก็แปลว่า ควบคุมไม่ได้
อย่าเข้าใจผิดประเด็น ไม่ใช่ชวนมาดูหนังโป๊
มันเป็นเรื่องของการหัดควบคุมและเยียวยาตนเอง
Shame เป็นหนังเดินสายงานเทศกาลหนัง เปิดตัวที่เทศกาลภาพยนตร์เวนิซครั้งที่ 68 พระเอกของเรา Michael Fassbender ก็ได้รางวัลนักแสดงดีเด่นจากงานนี้ และหนังยังไปฉายที่เทศกาลภาพยนตร์โตรอนโต เทศกาลภาพยนตร์นิวยอร์ก เทศกาลภาพยนตร์ลอนดอน ฯลฯ
พระเอกของเราชื่อ แบรนดอน เป็นชายวัยสามสิบหน้าตาดี การงานดี ประสบความสำเร็จดี ไม่มีใครรู้ความลับเรื่องเป็นโรคติดเซ็กซ์
หนังเขาทำมาดีนะ ค่อยๆ ให้เราเหล่าผู้ชมได้สังเกตว่าเขามาแนวไหน แรกๆ ก็ไม่ไว้ใจหรอก ดูท่าพี่แบรนดอนว่าจะปิ๊งสาวบนรถไฟใต้ดิน มองกันไปมองกันมา พี่แกก็มองอยู่แค่นั้น แต่มันดูไม่น่าไว้วางใจเอาเสียเลย เพราะสีหน้าและแววตาตาแกเฉยเมยเกินกว่าจะเหมาว่าจะเดินมาทักทายแบบในหนังรัก
สมกับที่แกกวาดรางวัลนักแสดงดีเด่น นี่แค่เริ่มต้นแกจับผู้ชมอยู่หมัด
คุณแบรนดอนมีน้องสาว แต่ก็ไม่สนใจไยดีใดใด
คุณแบรนดอนไม่มีเพื่อนสนิท ถ้าไม่อยู่คนเดียว ก็ต้องออกไปหาผู้หญิง ในยามจำเป็น เพื่อหน้าที่การงานก็ออกตระเวนราตรีกับเจ้านาย
เจ้านายแต่งงานแล้วแต่ก็ชอบจีบสาว
I don’t want to beat around the bush.
I think you’re absolutely gorgeous.
ผมไม่อ้อมค้อมล่ะนะ
ผมว่าคุณสวยที่สุดเลย
beat around the bush หมายถึง อ้อมค้อมแบบพูดจาอ้อมค้อม
มีหลักฐานว่าสำนวนนี้เกิดมาตั้งแต่ ค.ศ.1440 มาจากว่าคนเราเวลาออกไปล่านก ก็ต้องมีคนหนึ่งคอยตีพงไม้ ให้นกที่อยู่นั้นแตกฮือขึ้นมา อีกคนจะได้เอาตาข่ายคลุม จับนกได้
ในกรณีนี้ เจ้านายของพระเอกนั่นแหละเป็นคนตีพงไม้ พระเอกของเราเป็นคนได้นกทุกทีไป
ความที่แกเก่งเรื่องหน้าที่การงาน ไปทำงานก็เสิร์ชเว็บโป๊เว็บลามก จนอยู่มาวันหนึ่งบริษัทก็ต้องรื้อล้างเครื่องคอมพิวเตอร์กันทั้งบริษัท เพราะติดไวรัส
ฉันว่าคุณแบรนดอนแกน่าจะมีส่วนชักนำไวรัสเข้ามาแพร่ให้คอมพิวเตอร์เครื่องอื่นๆ ในบริษัท แต่ไม่มีใครรู้หรือเอะใจใดใดเลย
Your hard drive is filthy.
ฮาร์ดไดรฟ์คุณโสโครกจริงๆ เลย
เจ้านายเอ่ยปาก ทำเอาคุณแบรนดอนใจหายแว้บ แต่ยังทำใจดีสู้เสือ
เจ้านายพูดต่อ
Someone’s f--king with your account, man.
And we’re blowing our wad in cash,
มันต้องมีคนแอบใช้ชื่อแก
ผลาญเงินชัดๆ
wad แปลว่า ก้อนๆ แบบเวลาเอาธนบัตรปึกๆ มาม้วนกลมแล้วเอาหนังสติ๊กมัดให้มันเป็นก้อนๆ
blow your wad แบบเป็นสแลงก็มี ความหมายไปในเชิงเรื่องพรรค์นั้น
เจ้านายสรุปให้ท้ายที่สุด
Do you think it was your intern?
คุณว่าฝีมือเด็กฝึกงานหรือเปล่า?
คุณแบรนดอนก็ไม่ได้แก้ว่าไม่ใช่ คิดดูสิ ภาพลักษณ์ในที่ทำงานแกสะอาดเอี่ยมผิดกับความลับเบื้องหลังที่เก็บงำไว้
กับน้องสาว คุณแบรนดอนก็ไม่ดูดำดูดี น้องโทรศัพท์มา แกก็ไม่เคยรับสาย
I’m dying.
I have cancer.
I have one week to live.
ฉันกำลังจะตาย เป็นมะเร็ง
อยู่ได้อีกอาทิตย์เดียว
น้องพูดขนาดนี้ แกก็ยังไม่รับสาย น้องเลยมาปรากฏตัว ให้เห็นตัวเป็นๆ เองเลย
พี่น้องคู่นี้ดูประดักประเดิดยิ่งนักเวลาอยู่ด้วยกัน เหมือนจะอาทรต่อกัน แต่ดูมันไม่สนิทใจ
น้องสาวแสดงโดย Carey Mulligan
น้องสาวเป็นนักร้อง ไม่มีที่พำนักพักพิงเป็นหลักแหล่งแห่งที่
I’m kind of all over the place.
อยู่ไปทุกที่แหละ
ถ้ามองใกล้ๆ น้องมีรอยแผลเป็นอยู่หลายรอย แผลเป็นแบบที่คนเชือดข้อมือเขาทำกัน
เจ้านายพี่ชายเอ่ยปากถามว่าแผลอะไร
When I was a kid, I was bored.
ตอนเป็นเด็ก เกิดเบื่อๆ ขึ้นมา
น้องตอบไปสนุกๆ แต่แท้จริงใครที่ไหนสนุกกับเรื่องแบบนี้
แล้วพี่ชายก็ไล่น้องออกจากบ้าน
If I left now,
I’d never hear from you again.
Don’t you think that"s sad?
ถ้าฉันไป ก็ขาดกัน
ไม่คิดหรือว่ามันเป็นเรื่องเศร้า?
ไม่คิด พี่ชายคงตอบแบบนั้น
ชีวิตเป็นอย่างไร พี่กับน้องถึงได้มีชีวิตแบบนี้?
ในหนังก็ไม่ได้บอกอะไรมาก แต่ก็เพียงพอต่อความเข้าใจ
We’re not bad people.
We just come from a bad place.
เราไม่ใช่คนเลว
เราแค่มาจากที่ที่เลว
ฉันชอบฉากที่พี่ชายไปดูน้องสาวร้องเพลง New York New York ในบาร์หรูหราบนตึกสูง เห็นไฟจากตึกอื่นๆ ในมหานครนิวยอร์ก น้องร้องเพลงนี้แบบแจ๊ซ ร้องไปช้าๆ อารมณ์ลึกๆ พี่แอบน้ำตาไหลและแอบปาดน้ำตากลัวน้องเห็น
เบื้องหลังคือ ผู้กำกับฯ และนักแสดงนำชายไม่เคยได้ยินนักแสดงนำหญิงร้องเพลงนี้มาก่อนเลย ครั้งแรกนี้ก็ถ่ายทำเลย และฉากนี้ถ่ายตามเวลาที่ร้องเพลงจริง ใช้กล้อง 3 ตัวจับภาพนักแสดงสามคนพร้อมๆ กัน นักแสดงดีๆ มารวมกัน ฉันชอบจริงๆ
ในหนังมีฉากเซ็กซ์จำนวนหนึ่ง ซึ่งไม่ใช่เรื่องน่าดู แต่มันเข้ากับเนื้อเรื่อง และการต้องดูคนที่ทนทุกข์กับการควบคุมตนเองให้มีชีวิตปกติธรรมดาไม่ได้ทั้งๆ ที่อยากมี
ไม่ใช่เรื่องน่าอภิรมย์ เห็นแล้วน่าสลดและรันทดท้อใจแทน
ฉันเอง
++++
บทวิจารณ์ปี 2554 ครบปี
โดย พรพิมล ลิ่มเจริญ คอลัมน์ “ใส่บ่าแบกหาม”
ในมติชนสุดสัปดาห์ วันศุกร์ที่ 27 พฤษภาคม พ.ศ. 2554 ปีที่ 31 ฉบับที่ 1606 หน้า 73
เธอจ๊ะ
"ชีวิตไม่มีทางเลือก" จริงไหม?
ไม่จริง ฉันคนหนึ่งแหละว่าไม่จริง ไม่เชื่อเช่นนั้น ทางเลือกมันมีแต่ไม่เลือกเอง จัดหาตัวเลือกให้ตัวเองไม่ถูกต้องเอง แบบจนแล้วเลือกจะรวย
คิดอย่างนี้ไม่ได้ ไม่ใช่ ไม่มีอะไรเป็นไปได้ในวันรุ่งพรุ่งนี้ แต่ไม่ต้องจนเท่าเดิมไปจนตายสิย่อมทำได้ หาวิธีที่ดีที่เหมาะก็ทำได้
หรืออย่างตอนนี้ เมื่อชีวิตดำเนินมาได้ประมาณครึ่ง ก็ต้องมีเพื่อนมหาวิทยาลัยที่แต่งงานมีครอบครัว เรียนจบมาก็ลาจาก
จากจรจากชีวิตมนุษย์ทำงาน อยู่บ้านให้สามีเลี้ยง ทำหน้าที่แม่บ้าน ดูแลลูกดูแลสามีไป พอมาวันนี้ ชีวิตมีแต่พร่ำบ่นทุกวันว่าสามีไม่น่านิยมอีกต่อไปแล้ว แต่จำอยู่จำทน ทนเพื่อลูกน้องกลอยใจ นางไม่มีทางเลือก
จี๊ดสมอง! ฝรั่งเรียก pet peeve แปลว่า เห็นแล้วหงุดหงิดขึ้นมาอย่างจัง
มาอีกแล้วไม่มีทางเลือก ยากตรงไหน? ก็ออกหางานทำ หาทางเลี้ยงตัวเอง สร้างคุณค่าให้ตัวเองให้มากกว่าเดิม กับสามีนั้นจะเลิกกันไปหรืออยู่กันต่อไปก็อีกเรื่องหนึ่ง ยังไม่ลองพยายามดูจะรู้หรือ แต่พอไล่เรียงเคียงถาม สุดท้ายก็จบลงตรงที่ ไม่อยากไปทำงาน อยู่บ้านสบายดี แต่พูดออกมาแล้วดูไม่ดี ชอบแล้วกับการให้สามีหาเลี้ยง นั่นปะไร! เลือกแล้วเห็นๆ
อย่าพูดเลยว่าชีวิตไม่มีทางเลือก กับตัวเราๆ เลือกได้ทุกครั้งทุกทีทุกเมื่อ ที่สำคัญที่สุดอย่างน้อยที่สุด เราเลือกได้ว่าเราจะเป็นคนอย่างไร
Solitary Man พูดถึงเรื่องนี้ ทางเลือก
ไมเคิล ดักลาส แสดงเป็น นายเบ็น คาลเม็น เคยเป็นเจ้าของธุรกิจค้าขายรถยนต์ประสบความสำเร็จ ผู้คนนับหน้าถือตา มีภรรยา มีลูกสาว แต่ก็ด้วยการบริหารงานผิดการตัดสินใจพลาด ก็กลับมาเป็นคนธรรมดา ทว่า ไม่เหมือนเดิม เลิกรากับภรรยาเพราะแกไม่ซื่อ แก่ตัวขึ้น ได้เป็นปู่
สุขภาพย่ำแย่ คล้ายจะเป็นโรคเกี่ยวกับหัวใจ ที่เหมือนเดิมมีอย่างเดียวคือแกออกแนวเป็นเฒ่าหัวงู
แต่คุณเบ็นแกมีแฟนใหม่ แฟนใหม่นี้มีลูกสาวกำลังจะเข้ามหาวิทยาลัย แฟนใหม่ก็มอบหมายคุณเบ็นให้เป็นคนพาลูกสาวไปสัมภาษณ์กับคณบดีที่อยู่มหาวิทยาลัยต่างเมือง มันประจวบเหมาะไงที่คุณเบ็นเรียนจบจากมหาวิทยาลัยนั้น สมัยแกรุ่งเรือง แกบริจาคเงินสร้างหอสมุดให้มหาวิทยาลัย ทุกวันนี้หอสมุดเบ็น คาลเม็น ก็ยังตั้งตระหง่านอย่างภาคภูมิ แตกต่างกับชีวิตผู้บริจาคเงินสร้างโดยสิ้นเชิง เหลือเพียงความทรงจำ ให้ผู้บริจาคเงินสร้างได้ยืนสะเทือนสะท้อนร้อนใจเมื่อหวนย้อนคิดไป
นางสาวจอร์แดน ลูกสาวแฟนใหม่แกก็แก่นเซี้ยวเปรี้ยวซ่าได้ใจ
Momma said you used to
always be on MSNBC and CNN.
แม่บอกว่าหนูออกทีวีช่องเอ็มเอสเอ็นบีซี
กับซีเอ็นเอ็นอยู่เรื่อยเลย
คุณเบ็นชวนคุย
She said you had dealerships
in every town in Long Island
and New Jersey and Connecticut.
แม่บอกว่าคุณได้เป็นเจ้าของกิจการรถยนต์
ทุกหนแห่งแถบรัฐลองไอส์แลนด์
นิวเจอร์ซี่และคอนเน็กติกัต
นางสาวจอร์แดนย้อนกลับทันควัน ประชดนั่นเอง หนำซ้ำยังสำทับต่อ
She also said you f--ked
it up six ways to Sunday.
แม่ยังบอกด้วยว่า
คุณทำเฮงซวยห่วยแตกได้ทุกเมื่อ
six ways to Sunday แปลว่า in every way possible หรือหมายถึง มีโอกาสปั๊บทำปุ๊บ ทำได้เรื่อยๆ ไม่ว่างไม่เว้น ลองนึกดูว่าก่อนถึงวันอาทิตย์มันก็มี 6 วัน ทำอะไรก็ตาม 6 วิธี เฉลี่ยได้วิธีละวัน นั่นก็คือทำทุกวัน ไม่เว้นแต่ละวันนั่นเอง
ใกล้ช่วงเลือกตั้ง หากพูดว่า Politicians lie six ways to Sunday. เธอจะพอเข้าใจได้มากขึ้นไหม นักการเมืองโกหกไม่เว้นแต่ละวัน
คุณเบ็นก็ดูเป็นผู้ใหญ่ เห็นนางสาวจอร์แดนดื่มเหล้ายา แกก็เตือนดีๆ ไหนหนูว่าหนูไม่ดื่มไง
หนูจอร์แดนก็บอก
I said I don’t get drunk.
หนูบอกว่าหนูไม่เมาต่างหาก
เอาเข้าไป ย้อนยอกกันเข้าไป
แล้วคุณเบ็นก็ได้พานางสาวจอร์แดนไปสัมภาษณ์ ได้กลับไปมหาวิทยาลัยที่เคยเรียน ด้วยว่าต้องค้างคืน 1 วัน คุณเบ็นก็ได้โอกาสไป "แฮง" กับเหล่านักศึกษาให้ได้ร่าเริงใจ ไปเผยแพร่ความรู้
Cheston, someday you’re gonna be my age.
You do not wanna regret a night like this.
เชสตัน วันที่เธออายุเท่าฉัน
เธอจะได้ไม่เสียใจกับคืนเช่นนี้
คุณเบ็นแกก็นะ มั่นใจนะ ชีวิตประสบความสำเร็จมากนักสินะ เมียก็ทิ้งไปนะ ลูกสาวก็ว่าจะเลิกคบ และห้ามไม่ให้ปู่พบหลานนะ มีหน้าไปสั่งสอนคนอื่น น่าชื่นชมมากเลยนะ
He should think of his grandfather
as consistent and reliable!
หลานควรจะคิดว่าปู่
เป็นคนสม่ำเสมอและเชื่อได้!
คุณเบ็นแกเป็นเช่นนี้ แกบอกว่ารักหลาน ซึ่งแกก็รักนะ แต่แกชีวิตของแกมาที่ 1 วันเกิดหลานแกก็เมามาร่วมงานไม่ทันซะงั้น ก็ใช้วิธีแก้ตัว คนเราจะใช้เวลาแก้ตัวแก้ไขไปตลอดได้อย่างไร ตัวคนทำน่ะก็มั่นใจสิว่าทำได้ แต่ใครที่ไหนเขาจะให้โอกาสกันนักหนาเชียว
I’m not gonna keep putting him
in a position to get hurt when you can totally prevent it from happening.
หนูจะไม่ปล่อยให้ลูกต้องเจ็บปวด
กับสิ่งที่เราป้องกันไม่ให้มันเกิดขึ้นได้
ความอดทนคนเรามีขีดจำกัด ลูกสาวคุณเบ็นก็เช่นกัน ลูกเราเราก็รักเราก็ทะนุถนอม ถ้าต้องมีปู่เฮงซวยไปตลอดชีวิต ก็ไม่ต้องมีเสียแต่วันนี้จะดีที่สุด
แล้วการเดินทางครั้งนั้น ก็มีเหตุให้ คุณเบ็นและนางสาวจอร์แดนนั้นได้เสียกัน
แล้วแฟนคุณเบ็นผู้ซึ่งเป็นมารดาก็ได้ทราบความ หายนะจึงมาเยือน ไม่ใช่ทุกคนจะเดินจากไป นางทำให้คุณเบ็นซวยหนักขึ้นได้ และคนอย่างคุณเบ็นเอง ก็มีความสามารถในการทำชีวิตที่ซวยอยู่แล้วให้ซวยหนักขึ้นในทุกๆ ด้านได้เองอีกด้วย
I’ve never seen anyone turn friends to enemies so fast.
ผมไม่เคยเห็นใครเปลี่ยนเพื่อนให้เป็นศัตรูได้รวดเร็วขนาดนี้
คนพูดอย่างนี้ใส่คุณเบ็น และมันเป็นความจริง
คุณเบ็นแกทำตัวเอง ผลของมันก็คือ ไอ้ที่หมายมั่นว่าจะได้มันก็ไม่ได้ ไปจนขนาดต้องบากหน้าไปยืมเงินลูก บ้านก็ไม่มีอยู่ ต้องระหกระเหินระเหเร่ร่อนไปทำงานต๊อกต๋อยในร้านอาหารของเพื่อนที่ตั้งอยู่ใกล้ๆ มหาวิทยาลัยที่เพิ่งไปเยี่ยมมา
คุณไมเคิล ดักลาส แกแสดงเป็นคนเฮงซวยได้สมจริงสมจังมากๆ เป็นธรรมชาติที่สุด เราจะค่อยๆ เห็นสีหน้าแววตาภาคภูมิใจในชีวิตตัวเองค่อยๆ เลือนหายไป เริ่มเรียนรู้กับชีวิตที่กำลังผ่านไป
I don’t change things when they’re still working.
That’s your move.
อะไรที่มันยังดีอยู่ฉันจะเปลี่ยนทำไม
นั่นมันคุณแล้ว
ภรรยาเก่าบอกคุณเบ็น ซื่อและจริงใจ แต่น่าคิดไม่น้อย
คุณเบ็นจะได้คิดออกไหมว่าคนเฮงซวยที่สุดอย่างคุณเบ็นก็ยังมีทางเลือก แล้วแกจะคิดออกไหมว่าสุดท้ายมันสุดแท้แต่ว่าแกจะเลือกไหม มันสำคัญอยู่ที่ตรงนี้ คนเฮงซวยไม่ได้แปลว่าจะคิดไม่ได้หรือคิดไม่ออกเสมอไปนี่นา
ฉันเอง
.
