ระเบิดที่กรุงเทพฯ สะเทือนถึงอ่าวเปอร์เซีย และถังน้ำมันของรถทุกคันโดย มุกดา สุวรรณชาติ คอลัมน์ หลักศิลา กลางน้ำเชี่ยว
ในมติชนสุดสัปดาห์ ฉบับวันศุกร์ที่ 24 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2555 ปีที่ 32 ฉบับที่ 1645 หน้า 20
ในท่ามกลางความขัดแย้ง มีหลายเรื่องที่เป็นข่าวอยู่ แต่มีบางเรื่องที่อาจปะทุแตกขึ้นมาก่อน และบางเรื่องก็อาจจะแก้ไขไม่ได้กลัดหนองอีกนานนับปี
แต่ทุกเรื่องเป็นความขัดแย้งกันตามธรรมชาติที่ต้องเกิดขึ้น เช่น กรณีกฎหมายอาญามาตรา 112 ผู้ที่เข้าใจและเขียนเตือนเรื่องนี้ได้ดีมากคือ ศาสตราจารย์ ดร.ธงชัย วินิจจะกูล ควรไปหาอ่านอย่างละเอียด แต่ทุกฝ่ายคงต้องใช้เวลาสู้กันทางความคิดอีกนาน
เรื่องที่มีโอกาสปะทุก่อน คือวิกฤติน้ำมัน นักวิเคราะห์หลายค่ายคาดว่าจะตามมาหลังเหตุระเบิดที่สุขุมวิท เพราะแรงระเบิดสะเทือนไปถึงอ่าวเปอร์เซีย
แม้ประเทศไทยจะพยายามปลีกตัวออกจากความขัดแย้งระหว่างอิหร่านกับอิสราเอลและอเมริกา แต่ถ้าความขัดแย้งถึงจุดระเบิด แม้ไทยจะอยู่ไกลแค่ไหน ก็ต้องได้รับผลสะเทือนจากราคาน้ำมันที่พุ่งสูงขึ้นอย่างแน่นอน
วันนี้รัฐบาลทำถูกต้องแล้ว ที่สนใจปัญหาใหญ่ 2 เรื่องคือวิกฤติ (ราคา) น้ำมันสูง และวิกฤติ (ระดับ) น้ำสูง
ส่วนฝ่ายค้านจะสนใจเรื่องนายกรัฐมนตรีจะไปคุยกับใคร กินข้าวที่ไหน แต่งชุดสีอะไรก็พอเข้าใจวิสัยทัศน์ของคนกลุ่มนี้ได้เมื่อติดตามรายการสายล่อฟ้า
แต่คนไทยควรติดตามเรื่องที่รัฐบาลเตรียมการแก้ไขว่าจะมีน้ำยาหรือไม่ เพราะสภาพภูมิอากาศในปีนี้เปลี่ยนแปลงรุนแรงมากทั่วทั้งโลก ดังนั้น สิ่งที่ไม่คาดฝันอาจเกิดขึ้นได้เสมอ
ทุกคนต้องไม่ประมาท วิกฤติน้ำสูงก็ยังมีโอกาสเกิดได้แม้พยายามป้องกันแล้ว เรื่องนี้จะพูดถึงในโอกาสต่อไป
แต่เรื่องด่วนวันนี้คือความขัดแย้งในตะวันออกกลางซึ่งถูกลากเข้ามาระเบิดในบ้านเมืองเราแล้ว และมีแนวโน้มจะแตกหักในเร็ววันนี้
สาเหตุของการระเบิด
มาจากการสกัดกั้นการพัฒนานิวเคลียร์ของอิหร่าน
เรื่องการระเบิดในกรุงเทพฯ ต้องย้อนกลับไปดูอดีต 10 ปีที่ผ่านมา จึงรู้ว่าสาเหตุสำคัญจากการที่อิสราเอลและอเมริการะแวงว่าการพัฒนานิวเคลียร์ในอิหร่านจะไม่ใช่ปรมาณูเพื่อสันติ แต่เป็นการพัฒนาหัวรบนิวเคลียร์ ถ้าอิหร่านทำได้สำเร็จ ก็จะเป็นเหมือนกับเกาหลีเหนือซึ่งทุกวันนี้อเมริกาก็ทำอะไรไม่ได้
ส่วนอิสราเอล ซึ่งมีหัวรบนิวเคลียร์อยู่แล้วก็กลัวว่าจะถูกอิหร่านโจมตีด้วยนิวเคลียร์ อิสราเอลไม่ต้องการแลกหมัดแบบต่างฝ่ายต่างเสียหายแต่ต้องการความได้เปรียบอย่างเด็ดขาด
ดังนั้น อิสราเอลจะทำทุกทาง เพื่อขัดขวางการพัฒนานิวเคลียร์ในประเทศอิหร่าน
ที่จริงเรื่องนี้อิหร่านทำมานานแล้วแต่เพิ่งมาเปิดเผยในปี 2546 และยอมรับว่าไม่ได้รายงานให้สำนักงานพลังงานปรมาณูระหว่างประเทศ (International Atomic Energy Agency ...IAEA) ให้รับรู้มาก่อน
เมื่อ IAEA และประเทศตะวันตกขอร้องให้ระงับโครงการนี้ อิหร่านก็ไม่สนใจ อ้างว่าต้องการสร้างโรงไฟฟ้าพลังนิวเคลียร์ ในเวลานั้นไม่เพียงอิสราเอลที่มีหัวรบนิวเคลียร์ ปากีสถานและอินเดียก็กำลังพัฒนาหัวรบนิวเคลียร์เช่นกัน ไม่ต้องนับถึงมหาอำนาจที่มีหัวรบนิวเคลียร์อยู่มากมาย
ต่อมาเมื่อเห็นอิรักถูกบุก บ่อน้ำมันถูกยึดไปต่อหน้าต่อตา อิหร่านยิ่งต้องหาวิธีปกป้องบ่อน้ำมันของตนเอง
ระเบิด...ใครเป็นคนทำ?
และใครบงการ?
วันนี้มีเสียงโวยวายมาจากอเมริกาและอิสราเอลว่า อิหร่านเกี่ยวข้องกับการระเบิดในเดือนกุมภาพันธ์นี้ทั้งที่อินเดีย จอร์เจีย และประเทศไทย โดยคาดว่าเป็นฝีมือ หน่วยคุดส์ ของอิหร่านเพราะต้องการสังหารนักการทูตอิสราเอลเพื่อล้างแค้นให้นักวิทยาศาสตร์ด้านนิวเคลียร์ของอิหร่านที่ถูกลอบสังหาร เสียชีวิตไปสามคน บาดเจ็บสาหัส 1 คน ซึ่งอิหร่านระบุว่าเป็นฝีมือของหน่วยมอซสาสของอิสราเอล
สำหรับเหตุระเบิดที่เกิดในประเทศไทย ผู้วิเคราะห์ไม่กล้าสรุปว่าเป็นฝีมือของใคร? เพราะ...
1. แม้มือระเบิดจะถือพาสปอร์ตของประเทศอิหร่านทำให้เชื่อได้ว่าคนเหล่านั้นมีสัญชาติอิหร่านแต่รัฐบาลอิหร่านปัจจุบันมีศัตรูในประเทศเยอะมาก จึงไม่อาจแน่ใจได้ว่าใครเป็นผู้บงการคนเหล่านั้น
2. เรื่องที่เกิดขึ้นเรียงไปตามบทง่ายเกินไป เริ่มตั้งแต่อเมริกาประกาศเตือนเรื่องการระเบิดในประเทศไทย จนกระทั่งเกิดการระเบิดขึ้น มีคำถามตามมาเช่น บ้านระเบิดพังไปทั้งหลังแต่ทำไมทุกคนจึงสะพายเป้เดินออกมานอกบ้านได้ มีคนบาดเจ็บเล็กน้อยเพียงคนเดียว ซึ่งออกมาขว้างระเบิดต่ออีกสองลูกใส่แท็กซี่และตำรวจจนตัวเองขาขาด
หนังตัวอย่างที่อเมริกาฉายให้ดู เมื่อหลายวันก่อนก็มาเกิดขึ้นจริง แต่ผู้ร้ายไม่ได้วางระเบิดที่ไหน ถูกผีบ้านผีเมืองดลบันดาลให้เกิดระเบิดขึ้นเองและถูกจับในที่สุด
เรื่องนี้อิหร่านเป็นผู้ร้ายตามบท คนดูเห็นภาพขาดแต่เพียงบทสนทนาของตัวละคร ขนาดผู้ร้ายไปเที่ยวพัทยา ไปคุยกับผู้หญิงคนไหน ยังรู้ และถ่ายคลิปเก็บไว้ เหมือนจะใช้ข้ออ้างในการโจมตีอิหร่าน แบบเดียวกับเมื่อครั้งบุกอิรัก
3. ผู้วิเคราะห์เห็นว่าการที่นักวิทยาศาสตร์ด้านนิวเคลียร์ของอิหร่านถูกลอบสังหาร ก็อาจเป็นสาเหตุให้อิหร่านต้องการแก้แค้น แต่ถ้าอิหร่านมีโครงการนิวเคลียร์จริงและจะทำเกือบสำเร็จตามที่กล่าวอ้าง อิหร่านจะต้องอดทนไม่เปิดช่องว่างให้ถูกโจมตีในช่วงเวลานี้
4. ผู้วิเคราะห์บางคนมองว่าโครงการนิวเคลียร์ของอิหร่านมีจริงและก้าวหน้าไปมากแล้ว แต่อิหร่านปกปิดไว้ ซึ่งอิสราเอลและอเมริกาก็รู้ทันจึงต้องหาทางหยุดยั้งให้ได้ จึงต้องสร้างสถานการณ์แบบนี้เพื่อให้มีเหตุผลในการโจมตี ซึ่งอาจเกิดขึ้นเมื่อใดก็ได้ ทำให้มีหลายประเทศออกมาเตือนทั้งสองฝ่าย ให้ยับยั้งชั่งใจอย่าใช้กำลัง เพราะจะทำให้สถานการณ์ความขัดแย้งในอ่าวเปอร์เซียลุกลามได้
มีคำถามจากเด็กๆ ว่าทำไมอเมริกาจึงต้องห้ามอิหร่านมีอาวุธนิวเคลียร์ ทำไมไม่ห้าม อิสราเอล ปากีสถาน อินเดีย ฯลฯ และถ้าจะบุกไปยึดไปค้นระเบิดนิวเคลียร์ในอิหร่านแบบที่ทำกับอิรักจะได้หรือไม่? ถ้าทำได้ จะยึดระเบิดจากอิสราเอลด้วยหรือไม่? แล้วคนอื่นจะห้ามอเมริกามีอาวุธนิวเคลียร์ได้หรือไม่?
ผู้เขียนตอบไม่ได้ แต่มีคนตอบแทนว่า ชาวบ้านธรรมดาห้ามพกปืน มีเฉพาะนักเลงกับผู้มีอิทธิพลเท่านั้นที่พกปืนได้
ส่วนการบุกเข้าไปแล้วจะพบอาวุธหรือน้ำมัน ผู้วิเคราะห์คาดว่าที่อิหร่านจะพบแค่ ยูเรเนียม กับน้ำมัน
แต่มหาอำนาจอื่นๆ คงไม่ยอมให้ใครมาฮุบเอาน้ำมัน 5% ของโลกไปง่ายๆ
น้ำมันของอิหร่าน
ประเทศอิหร่านเคยผลิตน้ำมันได้สูงถึงวันละ 6 ล้านบาร์เรล และปัจจุบันลดลงเหลือ 2.5 ล้าน-3 ล้านบาร์เรล เนื่องจากปัญหาการคว่ำบาตรแต่อิหร่านก็ขายน้ำมันเพื่อเลี้ยงประเทศได้ทุกวัน การคว่ำบาตรอิหร่านในปี 2549 และ 2550 ไม่สามารถสกัดกั้นการค้าน้ำมันของอิหร่านได้เพราะลูกค้ารายใหญ่ เช่น อินเดีย จีน และญี่ปุ่น มิได้ร่วมคว่ำบาตรด้วย แถมยังซื้อได้ราคาถูกกว่าปกติเล็กน้อย
นอกจากนี้ อิหร่านยังขายผ่านคนกลาง ซึ่งนำไปผสมกับน้ำมันจากหลายชาติ ส่งไปขายทั่วโลกเพราะไม่มีใครแยกออกว่าน้ำมันหยดไหนมาจากชาติใด
วันนี้แทบไม่มีใครรู้ว่าในความเป็นจริง อิหร่านผลิตน้ำมันออกขายเป็นตัวเลขเท่าไหร่กันแน่
อิหร่านจึงมีเงินพัฒนาประเทศ พัฒนานิวเคลียร์ต่อไปท่ามกลางกระแสการคว่ำบาตร
แต่รัฐบาลอิหร่านก็มีศัตรูที่เป็นคนอิหร่านมากมายเช่นกันแม้รัฐบาลพยายามปราบ ก็ทำไม่สำเร็จ
การโจมตีที่ตั้งโรงงานวิจัยนิวเคลียร์จะเป็นทางเลือกสุดท้าย
ผู้วิเคราะห์คิดว่าเมื่อวิธีต่างๆ ใช้ไม่ได้ผลทั้งทางจัดการเศรษฐกิจ การสกัดกั้นการส่งวัตถุดิบ การกำจัดบุคลากรที่มีความรู้ทางนิวเคลียร์ ก็จะเหลือวิธีสุดท้าย คือการเข้าโจมตีสถานที่ที่คิดว่าเป็นแหล่งพัฒนาอาวุธนิวเคลียร์
สถานที่ที่เปิดเผยคือ โรงงานวิจัยนิวเคลียร์ ที่นาทานซ์ ทางตอนเหนือของกรุงเตหะราน (แต่จะมีอีกกี่แห่งไม่มีใครรู้ และขณะนี้จะมีอะไรเหลือไว้ให้เป็นเป้า)
อิหร่านมีซีเรียและเลบานอนเป็นพวก แต่อีกหกประเทศคือ คูเวต ซาอุดีอาระเบีย บาห์เรน กาตาร์ สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ และโอมาน เข้าข้างอเมริกา
ถ้ามีการโจมตีอิหร่าน คาดว่าการต่อสู้ในอัฟกานิสถานและอิรักคงขยายตัวรุนแรงขึ้น ความวุ่นวายในซีเรียก็คงขยายตัวมากขึ้น
ประเทศที่จะเป็นตัวกลางเจรจายับยั้งความขัดแย้งครั้งนี้หรือจะทำให้ลดระดับลงได้น่าจะเป็น จีน รัสเซีย ญี่ปุ่น และอินเดีย
ส่วนสหภาพยุโรป อิหร่านไม่ฟังแล้ว
ถ้าเกิดการโจมตีอิหร่านจะมีผลอย่างไร?
ไม่ว่าการโจมตีนี้จะเรียกว่าสงครามหรือการก่อการร้าย แต่เหตุการณ์ที่จะเกิดขึ้น (ผู้วิเคราะห์คิดว่าคงเป็นระดับส่งฝูงบิน โจมตีด้วยระเบิดแบบพิเศษไม่ใช่การเคลื่อนกำลังเข้ายึดพื้นที่) คงทำให้อ่าวเปอร์เซียและช่องแคบฮอร์มุซเกิดความวุ่นวาย ซึ่งจะมีผลต่อคนทั้งโลกเพราะอ่าวเปอร์เซียคือขวดน้ำมัน
ช่องแคบฮอร์มุซคือคอขวด น้ำมันที่ผลิตจากประเทศรอบอ่าวเปอร์เซีย ต้องขนผ่านทางทะเล ออกจากช่องแคบฮอร์มุซ วันละประมาณ 16 ล้านบาร์เรล การส่งผ่านท่อส่งน้ำมันไปยังทะเลเมดิเตอร์เรเนียนมีประมาณวันละ 2 ล้านบาร์เรลเท่านั้น
วันนี้อเมริกาและอังกฤษส่งกองเรือรบเข้าไปในอ่าวเปอร์เซีย ถ้าเกิดการปะทะในรูปแบบใดก็ตาม กองเรือบรรทุกน้ำมันของทุกชาติจะไม่กล้าขยับตัว เพราะอาวุธจรวดไม่เข้าใครออกใคร
นั่นหมายถึงน้ำมัน 40% ของโลกที่ขนผ่านทางทะเลจะเกิดปัญหา และประเทศในเอเชียส่วนใหญ่รวมทั้งไทยใช้น้ำมันจากแหล่งนี้
ระเบิดที่ซอยสุขุมวิท 71 ทำให้บ้านพังไปหนึ่งหลัง มือระเบิดขาขาด รถแท็กซี่พัง 1 คัน
แต่แรงสะเทือนของระเบิด อาจเป็นข้ออ้างที่ใช้ในการจุดชนวนให้มีการโจมตีประเทศอิหร่าน ซึ่งจะทำให้อ่าวเปอร์เซียและช่องแคบฮอร์มุซลุกเป็นไฟ ในเมื่อขนน้ำมันผ่านช่องแคบฮอร์มุซไม่ได้ ผู้เชี่ยวชาญชี้ว่าอาจมีผลให้ราคาน้ำมันดิบพุ่งสูงถึงบาร์เรลละ 200 เหรียญ
นั่นหมายความว่าเราอาจต้องซื้อน้ำมันในราคาลิตรละ 60 บาท ผู้วิเคราะห์จึงบอกว่าระเบิดลูกนี้สะเทือนถึงถังน้ำมันของรถทุกคัน
การเตรียมการของรัฐบาลไทย
ส่วนประเทศไทยหลังถูกลากเข้าไปพัวพันในเหตุการณ์ระเบิด หลังจากนี้ คงได้แต่นั่งมองเฉยๆ ซึ่งก็ถูกแล้วเพราะไทยมีสัมพันธ์ทางการทูต และการค้ากับคู่ขัดแย้งทุกประเทศ และเราไม่สามารถสรุปความถูกผิดได้ จึงไม่ควรชักศึกเข้าบ้าน เพราะอเมริกาไม่มาช่วยเราแก้ปัญหา 3 จังหวัดภาคใต้แน่นอน
สิ่งที่รัฐบาลต้องเตรียมการคือการแก้ปัญหาเรื่องราคาน้ำมัน ซึ่งอาจจะพุ่งสูงขึ้นในอนาคต แหล่งพลังงานสำรองต่างๆ ของไทยควรจะถูกนำออกมาใช้ให้ได้อย่างรวดเร็ว เพราะเหตุการณ์แบบนี้จะเกิดอีกหลายครั้ง
สำหรับปีนี้ผู้วิเคราะห์กังวลว่าสถานการณ์น้ำมันกับน้ำฝนอาจจะเกิดขึ้นในช่วงเวลาเดียวกัน ซึ่งจะเป็นศึกหนักของรัฐบาล
นายกรัฐมนตรีต้องตั้งสมาธิให้ดีเพราะงานที่ทำวันนี้ รัฐบาลเปรียบเหมือนคนที่ขับรถไปส่ง หิน ปูน ทราย เพื่อซ่อมถนนที่ถูกน้ำเซาะจนพัง เงยหน้ามองไปข้างหน้าก็เห็นพายุ 2 ลูกกำลังมาแต่ไกลอีกแล้ว จะมาสนใจเสียงนกเสียงกา เสียงหมาเห่าไม่ได้
ไม่จำเป็นไม่ควรจอดรถ มีแต่เร่งเครื่องให้ถึงปลายทางเพื่อทำงานในภาระหน้าที่ให้เสร็จได้ทันเวลา
.
